Η γέννηση ενός παιδιού αποτελεί μια εμπειρία που αλλάζει τη ζωή μιας γυναίκας. Είναι αναμενόμενο για έναν νέο γονιό να αισθάνεται κούραση, ανησυχία και αμφιβολίες για τον εαυτό του, ειδικά στο πρώτο του παιδί. Ωστόσο, όταν τα συναισθήματα αυτά συνοδεύονται από συμπτώματα όπως έντονη θλίψη, κλάμα και ακραίες συναισθηματικές εναλλαγές, τότε μπορεί η νέα μητέρα να πάσχει από επιλόχεια ή μεταγεννητική κατάθλιψη. Σε αυτό το άρθρο θα δούμε τι είναι η επιλόχειος κατάθλιψη, που οφείλεται και πως αντιμετωπίζεται.

Τι είναι η επιλόχειος κατάθλιψη; 

Υπολογίζεται ότι το 50-85% των νέων μητέρων εμφανίζει μια ήπια προσωρινή αλλαγή στη συναισθηματική τους κατάσταση, που ονομάζεται θλίψη της λοχείας . Συνήθως εμφανίζεται 3-4 μέρες μετά τη γέννα και διαρκεί περίπου 2-3 εβδομάδες. Στο διάστημα αυτό τα συναισθήματα της γυναίκας μεταβάλλονται εύκολα, μπορεί να έχει έντονη θλίψη, θυμό, άγχος, να κλαίει συχνά, να δυσκολεύεται να κοιμηθεί και να συγκεντρωθεί.

 Αντίθετα, η επιλόχεια κατάθλιψη αποτελεί έναν τύπο κλινικής κατάθλιψης με συμπτώματα που διαρκούν περισσότερο και έχουν μεγαλύτερη ένταση από αυτά της θλίψης της λοχείας. Συνήθως ξεκινά μέσα στις πρώτες εβδομάδες μετά τη γέννα, αλλά μπορεί να εμφανιστεί ακόμη και κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης ή έως και έναν χρόνο μετά τη γέννα. Τα συμπτώματα της επιλόχειας κατάθλιψης διαρκούν τουλάχιστον 2 εβδομάδες και περιλαμβάνουν:

• Πεσμένη διάθεση, υπερβολικό κλάμα
• Έντονη συναισθηματική ευμεταβλητότητα, ευερεθιστότητα και ακατάλληλο θυμό
• Δυσκολία δημιουργίας δεσμού με το βρέφος, απόσυρση από την οικογένεια και τους φίλους
• Απώλεια όρεξης ή ασυνήθιστα αυξημένη κατανάλωση φαγητού
• Αϋπνία ή πολλές ώρες ύπνου χωρίς αίσθηση ξεκούρασης
• Υπερβολική κούραση ή απώλεια ενέργειας
• Ανηδονία και απώλεια ενδιαφέροντος για μέχρι πρότινος ευχάριστες δραστηριότητες
• Αισθήματα αναξιότητας, ντροπής, ενοχής ή ανεπάρκειας
• Μειωμένη ικανότητα καθαρής σκέψης, συγκέντρωσης και λήψης αποφάσεων
• Σκέψεις αυτοτραυματισμού ή τραυματισμού του βρέφους
• Επαναλαμβανόμενο αυτοκτονικό ιδεασμό

Πού οφείλεται η επιλόχειος κατάθλιψη; 

Η ακριβής αιτία εμφάνισης της επιλόχειου κατάθλιψης είναι άγνωστη και υπάρχουν πολλοί διαφορετικοί παράγοντες που ενδέχεται να συμβάλλουν στην ανάπτυξη της διαταραχής. Ένα από τα πιθανά αίτια είναι οι ορμονικές αλλαγές της εγκυμοσύνης. Κατά τη διάρκεια της κύησης συγκεκριμένες ορμόνες, τα οιστρογόνα και η προγεστερόνη, φτάνουν στα μέγιστα επίπεδα τους.

Το πρώτο 24ωρο μετά τη γέννα οι ορμόνες αυτές επανέρχονται στα επίπεδα που βρίσκονταν πριν την εγκυμοσύνη. Παρόμοια είναι η αλλαγή στις ορμόνες που παρατηρείται πριν την έμμηνο ρύση, αλλά στην εγκυμοσύνη είναι πολύ πιο έντονη. Αυτή η απότομη και δραματική πτώση έχει συνδεθεί ερευνητικά με την εμφάνιση της επιλόχειου κατάθλιψης. Παράλληλα, μετά την εγκυμοσύνη μπορεί να υπάρξει πτώση και στα επίπεδα των ορμονών του θυρεοειδή, το οποίο επίσης μπορεί να οδηγήσει σε κατάθλιψη. Η εμφάνιση της διαταραχής φαίνεται να είναι πιο πιθανή σε μητέρες που εμφανίζουν τα ακόλουθα χαρακτηριστικά:

• είχαν κατάθλιψη πριν η κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης
• έχουν ιστορικό εμφάνισης κατάθλιψης στην οικογένειά τους
• είχαν δύσκολη παιδική ηλικία
• είχαν δύσκολη ή τραυματική γέννα
• αντιμετώπισαν επιπλοκές σε προηγούμενη εγκυμοσύνη ή γέννα
• δεν έχουν ένα ισχυρό σύστημα υποστήριξης
• είναι ή έχουν υπάρξει θύματα ενδοοικογενειακής κακοποίησης
• βιώνουν στρεσογόνες συνθήκες, όπως διαπροσωπικές τριβές ή οικονομικά προβλήματα
• είναι κάτω από την ηλικία των 20 ετών
• δυσκολεύονται με τον θηλασμό
• έχουν ένα βρέφος το οποίο γεννήθηκε πρόωρα ή γεννήθηκε με προβλήματα υγείας/ ειδικές ανάγκες
• είχαν μια εγκυμοσύνη που δεν ήταν προγραμματισμένη

Πως μπορούμε να αντιμετωπίσουμε την επιλόχειο κατάθλιψη ; 
Πολλοί γονείς αισθάνονται ντροπή ή ενοχές για τη συναισθηματική τους κατάσταση και αυτό τους αποτρέπει από το να ζητήσουν βοήθεια για την αντιμετώπιση της κατάθλιψης. Ωστόσο, η έγκαιρη διάγνωση και θεραπεία είναι πολύ σημαντικές για να έχουμε μια καλή πρόγνωση και να περιορίσουμε όσο το δυνατόν περισσότερο τις αρνητικές συνέπειες της διαταραχής για τον γονιό και για το βρέφος.

Το πρώτο βήμα είναι να απευθυνθούμε σε έναν ψυχίατρο ή ψυχολόγο από τον οποίο θα πάρουμε την κατάλληλη διάγνωση και θα μας κατευθύνει σε αντίστοιχες ομάδες υποστήριξης, ψυχοθεραπευτές και γιατρούς, ανάλογα με τα συμπτώματά μας. Η λήψη φαρμακευτικής αγωγής για την κατάθλιψη είναι εφικτή κατά τον θηλασμό, αλλά πρέπει να γίνει αποκλειστικά με τη συνεργασία ψυχιάτρου προκειμένου να διασφαλίσουμε ότι επιλέγουμε ένα αντικαταθλιπτικό που είναι όσο το δυνατόν πιο ασφαλές για τον θηλασμό.

Παράλληλα, είναι σημαντική η αναζήτηση υποστήριξης στο κοινωνικό μας πλαίσιο και η ενημέρωση οικείων μας ατόμων που εμπιστευόμαστε για την κατάσταση που αντιμετωπίζουμε, προκειμένου να μπορέσουν να μας βοηθήσουν και να μας στηρίξουν. Τέλος, είναι σημαντικό να τονίσουμε τον ρόλο που παίζει η αυτοφροντίδα για την ενίσχυση της ψυχικής μας υγείας. Αν και η φροντίδα ενός βρέφους είναι δύσκολη, χρειάζεται να διασφαλίσουμε ότι κοιμόμαστε αρκετά, τρώμε σωστά και αφιερώνουμε χρόνο στον εαυτό μας για την κάλυψη των βασικών μας αναγκών.

Τέλος η επιλόχεια κατάθλιψη σε καμία περίπτωση δεν αποτελεί λάθος του γονέα ή απόδειξη αδυναμίας του να εκπληρώσει τα γονεϊκά του καθήκοντα, αλλά επιπλοκή της λοχείας. Η αναζήτηση βοήθειας και η κατάλληλη αντιμετώπιση της κατάστασης είναι ενδείξεις δύναμης και υπευθυνότητας και διασφαλίζουν ότι το παιδί μας θα μεγαλώσει στο καλύτερο δυνατό περιβάλλον.